Auteur: Leo Melissen
Met de nodige aanloopproblemen gaan wij nu voorzichtig richting de vorming van een nieuw kabinet. Spannend wat daar uitkomt, zeker nu de eerste verkenningsfase volledig is ontspoord.
Wat zorg en technologie betreft valt best te voorspellen wat in ieder geval onderdeel wordt van het beleid van een nieuwe regering. De politiek is bijvoorbeeld erg eensgezind in het streven om het verzekerde pakket strakker te beheren.
Zo willen VVD, CDA, D’66 en ChristenUnie een “onafhankelijke autoriteit” het beheer geven over het verzekerde pakket met als wettelijke opdracht de groei van de zorgkosten te beperken. Ook in de diverse rapporten van ambtenaren en adviesorganen wordt het belang van strenger pakketbeheer benadrukt. Er wordt dan nog steeds gesproken over een “sluis” voor medische technologie zodat die eerst goed beoordeeld kan worden.
Het klinkt op zich ook heel logisch. Linksom of rechtsom is het budget voor de zorg eindig. Elke euro die wij uitgeven aan zorg die niet effectief is gaat ten koste van andere zorg. Alleen de uitwerking van deze logica kon zijn doel wel eens voorbij schieten.
Want praktisch zijn er nogal wat haken en ogen aan strakker pakketbeheer. Steeds horen wij dat van grofweg de helft van de ziekenhuiszorg de effectiviteit niet bewezen is. Over kosteneffectiviteit hebben wij het dan nog niet eens. Hier valt in theorie dus veel te winnen.
Echter, hier goed onderzoek naar doen kost eerst veel geld en veel tijd en vooral ook weer extra administratie. Zaken waar zorgverleners en zorgbestuurders niet blij van worden. Met andere woorden het bestaande pakket doorlichten op zoek naar zorg die er uit kan zie ik voorlopig niet zo snel van de grond komen. Het is dan veel makkelijker om van nieuwe vormen van zorg te eisen dat die aantoonbaar kosteneffectief is.
De vraag is dan wel wat wij hier als maatschappij mee opschieten. Het risico is dan dat wij het slechtste van twee werelden krijgen. Namelijk een forse bewijslast bij de ingang van het verzekerde pakket met een budgettair hek om de bestaande zorg. Dan verandert er binnen de zorg vrijwel niets en lopen veel innovaties stuk op de bewijsdrempel. Innovaties moeten vaak een ontwikkeling doormaken voor zij echt rijp zijn voor brede toepassing. Die kans moet er dan wel zijn. Zonder praktijkervaring is er onvoldoende bewijs en zonder bewijs mag je dan geen praktijkervaring opdoen.
Innovaties komen bovendien vaak tot hun meerwaarde doordat een technische doorbraak ook een andere makkelijkere manier van werken mogelijk maakt. De huidige wijze van financieren van de zorg stimuleert dit vaak niet. Jammer want elke euro uitgegeven aan vermijdbare overhead gaat net zo goed ten koste van goede zorg. In feite kun je stellen dat dit geldt voor elke niet doorgevoerde verbetering van de zorg.
Zou dan iedere innovatie zomaar vergoed moeten worden? Dat lijkt mij het andere uiterste.
Maar kunnen wij het niet slimmer aanpakken dan innovaties reactief te beoordelen op bewezen kosteneffectiviteit. Waarom niet meer kiezen voor een offensieve aanpak met innovaties. Laten wij ook de horizon scannen op innovaties die in potentie veel maatschappelijke waarde kunnen opleveren. In plaats van wachten tot innovaties bewezen kosteneffectief zijn zouden wij de vraag moeten omdraaien. Wat is nodig om te zorgen dat deze innovatie die maatschappelijke waarde daadwerkelijk realiseert? Wat moeten wij daarvoor nog uitzoeken en/of uittesten en wat vraagt het van wie? Stel dat dan blijkt dat bepaalde e-health innovators moeite hebben om gelijk aan alle certificeringseisen te voldoen dan moeten wij misschien maar zorgen voor een aparte stichting of zo die geen ander doel heeft dan ervoor te zorgen dat geselecteerde innovaties onder haar vlag compliant uitgetest kunnen worden. Daarbij zou dan het IP bij die innovator kunnen blijven.
Wat mij in dit verband ook handig lijkt is om ervoor te zorgen dat er een soort veilige havens komen qua privacy, net zoals dat door ACM voor mededinging in de zorg is gedaan. Bijvoorbeeld door meer gedetailleerd te omschrijven hoe samenwerkende zorgorganisaties over hun muren heen voor de patiënt kunnen werken met gedeelde data.
Kortom volgens mij hebben wij eerder een loodsdienst nodig dan een nieuwe sluis om beloftevolle innovaties te helpen zo in de zorg aan te meren dat wij daar als maatschappij de vruchten van kunnen plukken.
De sector zou ik willen oproepen om de politiek hiertoe te verleiden door duidelijker te laten zien welke innovatieve ontwikkelingen welke maatschappelijke waarde kunnen opleveren.