Het Zorginstituut onderzoekt tot september 2023 hoe de moleculaire diagnostiek voor de oncologie kan worden ingericht. De eerste voortgangsrapportage van dit project is onlangs gepubliceerd en praktisch alle onderdelen lopen op schema. Het ziet er dan ook naar uit dat op termijn de moleculaire diagnostiek voor de oncologie op efficiënte wijze ingebed kan worden in de dagelijkse praktijk.
In de afgelopen jaren wordt in de Kamer al veelvuldig gesproken over moleculaire diagnostiek in de oncologie. Het Zorginstituut heeft het afgelopen najaar de opdracht gekregen om te onderzoeken hoe deze vorm van diagnostiek een plek kan krijgen in de zorg. Dit project loopt tot en met september 2023 en het bestaat uit 3 deelprojecten:
- Effectiviteit en plaatsbepaling
- Organisatie van zorg
- Bekostiging
Moleculaire diagnostiek in de oncologie
‘Moleculaire diagnostiek is een methode om de genetische eigenschappen van tumoren te bepalen die belangrijk zijn voor het stellen van de diagnose, de prognose en voor het voorspellen van de gevoeligheid voor bepaalde geneesmiddelen tegen uitgezaaide kanker (gepersonaliseerde behandeling). Een overkoepelende term voor deze voorspellende (hierna predictieve) testen is moleculaire diagnostiek. Het uitvoeren van moleculaire diagnostiek biedt waardevolle informatie om onder- en overbehandeling te voorkomen. Er zijn verschillende soorten predictieve moleculaire testen. Een zogeheten smalle test kijkt gericht naar een stukje van het DNA (desoxyribonucleïnezuur) of RNA (ribonucleïnezuur). Brede testen kijken naar een langer stuk. Er zijn ook specifieke vormen van breed testen, zoals whole genome sequencing. Hiermee worden afwijkingen in het hele DNA van de tumor in beeld gebracht. Behandeling met een specifiek geneesmiddel dat aangrijpt op een genetische afwijking heet doelgerichte therapie. De keuze voor het soort test wordt bepaald door het aantal bekende genetische afwijkingen, dat per tumortype verschilt. Dit betekent dat bij de ene tumorsoort een relatief ‘smalle’ test volstaat, terwijl bij een andere tumorsoort een ‘brede’ test doelmatiger is.’
Onlangs is de eerste voortgangsrapportage (Q1) (pdf) van dit project gepubliceerd. De minister heeft de Kamer hierover middels een brief (pdf) over de voortgang van het project. Het project loopt grotendeels op schema en een hoop belangrijke zaken zijn reeds voltooid.
Welke stappen zijn al gezet?
Het gehele programma met de drie deelprojecten bestaat uit een reeks activiteiten die ervoor moeten zorgen dat een efficiënte en duurzame implementatie van de moleculaire diagnostiek wordt geborgd. Naast het optuigen van een aantal werkgroepen die in het project frequent bijeen komen en lopende zaken bespreken, zijn er reeds een aantal belangrijke praktische kernactiviteiten die reeds afgerond in het eerste kwartaal:
- Uitbreiding Horizonscan: Er komt naar verwachting een uitbreiding van de Horizonscan. Zo weten belanghebbenden eerder welke geneesmiddelen met specifieke markers er aan komen.
- De Commissie Beoordeling Diagnostiek (CieBOD) is reeds ingesteld. Deze partij zal straks mogelijk verantwoordelijk zijn voor het beoordelen op kwaliteit, veiligheid etc. van toekomstige vormen van moleculaire diagnostiek. In de komende drie maanden wordt de beoordelingsmethodiek verder ontwikkeld.
- Er ligt een voorgenomen besluit om de bekostiging van moleculaire diagnostiek per 1 januari 2023 middels een add-on in te regelen.
CieBOD
De Commissie Beoordeling Diagnostiek (CieBOD) is eind januari 2022 ingesteld met als doel een gemeenschappelijke benadering en een snelle en effectieve implementatie van moleculaire diagnostiek (binnen de oncologie) te borgen. De CieBOD is onderdeel van de Nederlandse Vereniging Voor Pathologie (NVVP) zoals de CieBOM onder de Nederlandse Vereniging voor Medische Oncologie (NVMO) valt.
De commissie is opgericht door NVVP voorzitter Jos Bart, dr. Kim Monkhorst (Antoni van Leeuwenhoek, Amsterdam), prof. dr. Katrien Grünberg (Radboudumc, Nijmegen) en prof. dr. Ed Schuuring (UMC Groningen, Groningen). In de toekomst zullen ongetwijfeld meerdere momenteel klinisch genetici, ziekenhuisapothekers en klinisch chemici toe gaan treden tot de CieBOD.
Waar eigenlijk verwacht was dat de ontwikkeling van de kwaliteitsstandaard voor de moleculaire diagnostiek al in een verder stadium zou zijn. Er is echter behoefte aan secretariële en inhoudelijke ondersteuning, zoals normaliter wordt geleverd door het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten (FMS). De subsidie waaruit deze extra inzet moest worden gefinancierd, is niet door de Nederlandse Vereniging voor Pathologie (NVVP) aangevraagd. Mogelijk volgt dit nog later in het proces.
Bron: MTN, Ministerie van VWS, Oncologie.nu, ZonMw, Zorginstituut Nederland (ZIN)