Auteur: Redactie MTN
Je zou het bijna vergeten deze zomer, maar in Den Haag wordt nog altijd gewerkt aan de vorming van een nieuw kabinet. De vaart is er alleen een beetje uit. Journalisten zijn of met vakantie of bezig met de olympische spelen. In deze stille fase maken wij even een tussenbalans op. Wat gebeurt er rondom die formatie met zorgbeleid en medtech? Ook al staan de kranten er nu niet bol van, voor wie de weg in Den Haag een beetje kent valt er al best wat over te zeggen.
De “oogst” van informateur Hamer
Informateur Hamer heeft vanaf medio mei tot eind juni heel veel gesprekken gevoerd. Naast alle politieke partijen heeft ze ook gesproken met vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties, deskundigen en ambtenaren. Voor de politieke vraag “wie wil met wie regeren?” leverde dat allemaal niet zo veel op. Dat hebben we gehoord en gelezen. Dit werd immers in de media natuurlijk breed uitgemeten. De inhoud kreeg daardoor minder aandacht, terwijl na al die gesprekken wel duidelijk is geworden welke onderwerpen zeker op tafel liggen bij een nieuw kabinet. Kijken wij bij de eindrapportage van de informateur bijvoorbeeld naar het onderwerp zorg, dan blijkt er grote overeenstemming te zijn over wat nu de belangrijkste punten zijn. Met name het belang van de zorgmedewerkers staat hoog op ieders lijstje. Verder zien velen, mede onder invloed van Covid, het belang van preventie en van samenwerking in de zorg. Ook makkelijker gegevensuitwisseling wordt vaak genoemd. Tot slot leeft breed de wens om minder afhankelijk te zijn van de huidige wereldmarkt voor hulpmiddelen en medicijnen, ook al blijft dit punt lastig te vertalen naar concrete acties voor de overheid.
Corona maakt veel onzeker
Wat je ook ziet is dat de pandemie zorgt voor een “moving target”. Zo ging het tijdens de verkiezingen nog sterk over herstel en ons uit de crisis investeren, terwijl aan het begin van de zomer ook economisch de zon doorbrak met mooie groeicijfers en krapte op de arbeidsmarkt. Nu is weer de vraag wat de Delta variant voor het verdere herstel betekent. Waarschijnlijk zullen wij voorlopig moeten leven met diverse macro economische scenario’s en daarbij horende politieke onzekerheid. Dat kan zich bijvoorbeeld vertalen in terughoudendheid om extra geld voor de zorg beschikbaar te stellen.
1000 brieven aan de formateur
Dan naar de lobby rondom het formeren. Veel koepelorganisaties richten zich tot de informateur met brieven waarin zij uiteen zetten wat volgens hen in een regeerakkoord niet mag ontbreken. De vraag is altijd of dit zin heeft. Aan de ene kant niet. Het bureau van de informateurs krijgt doorgaans tussen de 500 en 1000 brieven. Die worden allemaal keurig bewaard en iedereen krijgt een nette ontvangstbevestiging. Dat is het dan meestal wel. Het nut van die brieven zit meer in het proces om te komen tot die brief. Het dwingt koepels om focus aan te brengen in hun boodschap en ook om steun van hun achterban te krijgen. Dat is voor lobby verderop in het traject allemaal goed. Wat bij de zorg nog verder meespeelt is dat de politiek veel waarde hecht aan draagvlak van het veld. Een brief die overtuigend laat zien hoeveel steun er binnen de zorg is voor de voorstellen van de afzender maakt de grootste kans om effect te hebben.
Veel van de boodschappen die uit de brieven aan de informateur naar voren komen zijn bedoeld voor de eigen achterban en brengen voornamelijk de wensen daarvan onder de aandacht. De betere brieven gaan veel dieper in op actuele thema’s en koppelen daar oplossingen aan.
Vanuit de zorgkoepels en de koepels van industrieën zijn er zo’n twintig brieven aan het bureau van de formateur gestuurd. Heel opvallende boodschappen zaten daar niet bij. Vaak is het een samenvatting van de boodschap die de koepels al eerder in aanloop naar de verkiezingen hebben verwoord. Wel gebruikt bijna iedereen de ervaringen met Covid om de boodschap actualiteit mee te geven. Er wordt in veel brieven gevraagd om ruimte voor de professional en minder bureaucratie. Verder zien veel koepels graag meer samenwerking in de zorg maar willen zij geen grote stelselveranderingen. De brief van de Federatie Medisch Specialisten valt vooral op doordat bijna de hele brief een groot pleidooi tegen een verplicht dienstverband is. Ook wel weer begrijpelijk nu het politieke draagvlak daarvoor groter dan ooit lijkt te zijn. Mooi voorbeeld van een goede lobby brief is die van de samenwerkende zorgkoepels met hun oproep voor de “agenda voor de zorg”. Hun oproep is inhoudelijk, breed gesteund en focust op drie hoofdpunten: belang van preventie, aandacht (en geld) voor de zorgwerkers en verdere digitalisering en gegevensuitwisseling. Deze drieledige boodschap is ondertekend door 16 koepels waaronder ook ZN. Zij zetten zo druk op de politiek om op aantal terreinen meer regie te nemen. De boodschap is in feite “als de politiek weer akkoorden met de zorg wil sluiten dan moet de politiek deze wensenlijst oppakken”. Dat betekent bijvoorbeeld nog meer regie naar VWS om te zorgen dat het met gegevensuitwisseling goed komt. Bijvoorbeeld door investeren in de benodigde infrastructuur mogelijk te maken.
Echte lobby regeerakkoord al jaren geleden gestart
Deze brieven aan de formateur zijn echter alleen maar het actuele sluitstuk van een lobby spel dat al veel eerder is gestart. Goede lobbyisten weten dat invloed op een regeerakkoord alleen lukt als je daar vroeg genoeg mee begint. Dat betekent al een paar jaar van te voren. Zeker bij een ingewikkeld dossier als de zorg is de speelruimte vaak beperkt. Elke politieke wens moet in te passen zijn binnen het juridische en beleidsmatige systeem en dan moeten de financiële gevolgen ook scherp in beeld zijn. Omdat dit ook voor de politiek zo lastig is leunt men sterk op allerlei degelijke rapporten van ambtenaren die in de aanloop naar een nieuwe kabinetsperiode verschijnen. Daar moet je dus invloed op zien te krijgen. Daarom is aandacht voor die inhoudelijk betrokken ambtenaren zo belangrijk.
De invloed van de ambtenaren, diverse rapporten en analyses
Voor de vraag wat er in een nieuw regeerakkoord komt moeten wij dus niet alleen kijken naar de programma’s van de politieke partijen. De plannen daarin zijn vaak nog wat algemeen geformuleerd en bovendien moeten er op basis van die programma’s compromissen worden gesloten. Juist bij het stille proces dat nu in de formatie speelt kunnen de politici terugvallen op de verschillende rapporten die speciaal met het oog op verkiezingen worden gemaakt door ambtenaren. Zij maken dan met name discussies over kosten en opbrengsten objectiever.
Medtech vooral in beeld via strenger pakketbeheer
Voor de Medtech wereld is vooral van belang dat de diverse rapporten veel aandacht vragen voor actiever pakketbeheer. Daarmee wordt bedoeld het strikter beoordelen of een nieuw hulpmiddel of behandelmethode wel in het verzekerde pakket thuishoort. Ook de vraag bij welke categorie patiënten de innovatie vergoed mag worden hoort hierbij. Vaak kijkt men dan naar de voorbeelden uit de farmacie, waar nieuwe dure medicijnen eerst in een “sluis” worden geplaatst totdat VWS met de fabrikant het eens is geworden over de prijs. Vanwege de grote verschillen tussen medtech en farma is het zaak dat de sector hier alert blijft en dat de koepels bewaken dat er niet te eenvoudig instrumenten uit het farmabeleid worden gekopieerd. Tegenover de zorgen dat nieuwe medtech te veel gaat kosten staat dan wel weer dat de rapporten nadrukkelijk aandacht vragen voor arbeidsbesparende innovaties als slim incontinentiemateriaal en inzet van ehealth.
Kortom voor Medtech een mix van kansen en bedreigingen
Alles overziend kun je stellen dat er voor Medtech duidelijk is waar de kansen en bedreigingen zitten.
Bedreigend is de wens om het pakket strakker te beheren. Dat kan lastige drempels opwerpen voor innovaties. Hoe dit concreet vorm krijgt zal veel aandacht van medtech koepels vragen. Aan de andere kant wordt het belang van arbeidsbesparende innovaties breed erkend. Ook positief is de aandacht voor digitaal en met name het aanpakken van drempels om hier meer gebruik van te maken. De grote onbekende is met welk concreet beleid de politiek de afhankelijkheid van de grillige wereldmarkt wil aanpakken.
Met alle onzekerheden op gebied van pandemie, economie en politiek zullen wij vanuit MedTech Nederland in ieder geval alert de ontwikkelingen in Den Haag blijven volgen, en u informeren.