De toekomst is aan bewezen effectieve zorg, ook voor de medische technologie

Autheur: Redactie MedTech – Februari 2021

Met de stijgende zorgvraag dreigt de zorg in Nederland onbetaalbaar te worden. Om de uitgangspunten van ons stelsel, toegankelijke maar betaalbare zorg van goede kwaliteit, voor de toekomst te borgen moet het anders. Maar hoe? In een rapport delen toezichthouder Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en adviesorgaan het Zorginstituut Nederland (ZIN) hun visie op hoe het anders zou moeten: minder focus op een verdienmodel met productieprikkels, maar anders bekostigen met focus op de uitkomst. Dit moet leiden tot meer zinnige en effectieve zorg.

Passende zorg

Het rapport ‘Samenwerken aan passende zorg’ is opgesteld op verzoek van het ministerie van VWS. De voorgestelde maatregelen moeten zorgen voor meer passende (zinnige) zorg, oftewel: er mag geen plek meer worden geboden voor zorg die in de praktijk niet werkt. “Alleen zorg die daadwerkelijk bijdraagt aan het functioneren van mensen en hun kwaliteit van leven staat in de toekomst op het ‘passende zorg-menu’”.

De uitgangspunten voor passende zorg, waarop het advies aan de minister gestoeld is, betreffen dan ook dat zorg waarde-gedreven moet zijn, dat de zorg rondom de patiënt georganiseerd wordt, de juiste zorg op de juiste plek wordt ingezet, en tot slot dat de focus op gezondheid ligt in plaats van op ziekte.

MedTech-visie VWS

De vorig jaar zomer door VWS langverwachte uitgebrachte visie op medische technologie sluit daar nauw bij aan. Daarin werd al aangegeven om “het systeem zó in te richten dat de juiste slimme MedTech oplossingen beschikbaar komen die de kwaliteit van leven van mensen verbeteren en daadwerkelijk bijdragen aan de toegankelijkheid, doelmatigheid en betaalbaarheid van de zorg”. Alles dat niet aan die criteria voldoet moet eruit gefilterd worden om vertroebeling te voorkomen. Maar de ogen worden niet gesloten voor de marktdynamiek; de MedTech markt wordt tevens geschetst als veld met nieuwe (soorten van) spelers en niet traditionele verdienmodellen. Met name de rol van data zal nauwlettend gevolgd worden en welke consequenties dat mogelijk heeft voor wijzigende marktmachtsverhoudingen.

De juiste MedTech zorg op de juiste plek – 4 thema’s bij de visie:

Allereerst wordt gesproken over een evenwichtige markt (met MedTech als verzamelterm voor veel sterk uiteenlopende productcategorieën) en een samenhangende aanpak, met name door vroegtijdig de dialoog te stimuleren tussen patiënten, zorgverleners en innovatoren.  Een tweede thema dat wordt aangehaald is ‘zorg en ondersteuning op de juiste plek met MedTech’. Technologie, waaronder e-healthtoepassingen, kan er immers bij helpen om de benodigde zorg zo dicht mogelijk bij de patiënt in de thuissituatie te organiseren. Het derde thema sluit daar nauw bij aan: ‘het juiste hulpmiddel bij de juiste patiënt’. Hierbij zal de overheid gepast gebruik gaan bevorderen en inzetten op meer beschikbare uitkomstinformatie. Het laatste centrale thema betreft een betere en vooral vereenvoudigde toegankelijkheid tot medische hulpmiddelen.

Hoe het anders zou moeten volgens NZa en ZiN

Vanuit de visie dat alles samenhangt en ‘passende zorg’ pas kan ontstaan als deze in samenhang met de organisatie ervan wordt benaderd, worden door het ZiN en de NZa een aantal veranderingen voorgesteld. Zo wil men in plaats van betalen voor verrichtingen en niet voor de uitkomsten van zorg naar manier van bekostigen gaan die is afgestemd op het type zorg.

In het verlengde hiervan wil het ZIN samen met de zorgverzekeraars en zorgaanbieders een zogeheten ‘kwaliteitskader passende zorg’ opstellen dat leidend zou moeten worden in het proces van contractering en inkoop van de juiste zorg.

De vraag is hoe iets als ‘bewezen effectiviteit’ gaat werken voor innovatieve behandelingen en technieken in de praktijk, waarin bijvoorbeeld innovatieve therapieën soms geschikt zijn voor relatief kleine groepen patiënten. Bovendien laat de techniek het steeds meer toe om middels diagnostiek te kunnen voorspellen welke therapie voor een individuele patiënt wel of juist niet zal werken. En wat betekent dit in de praktijk, wanneer bijvoorbeeld een behandeling of ingreep bij de ene patiënt wel aanslaat maar bij de andere niet het gewenste effect laat zien?

Kansen en bedreigingen voor medische technologie

MedTech wordt in de visie gepositioneerd als oplossing voor veel zaken en wordt daarmee in een innovatief daglicht gezet. Met MedTech worden dan ook vele kansen gesignaleerd. Naast toepassingen voor zorg op afstand, meer autonomie en een betere preventie gaat het ook om meer mogelijkheden voor zorg op maat. De digitalisering van zorg speelt hierbij een verbindende rol.

Maar uitdagingen zijn er natuurlijk ook. Zo is duidelijk dat het uitfaseren van verouderde, minder doelmatige zorg niet vanzelf gaat. Ook het risico dat onbewezen nieuwe MedTech de betaalbaarheid en kwaliteit van de verzekerde zorg onder druk zet, ook wel technology creep genaamd, wordt gezien. En tot slot zijn ook zaken als het waarborgen van de privacy en zeggenschap van mensen over hun digitale gezondheidsgegevens naast allerlei ethische vraagstukken, uitdagende thema’s.

De politiek is aan zet om kleur te bekennen

Aan Van Ark om op dit dossier nu verdere stappen te gaan zetten. Grote wijzigingen, waaronder drastische wijzigingen binnen het zorgstelsel en het nemen van moeilijke maar noodzakelijke keuzes, zullen veel tijd, voorbereiding en zorgvuldigheid vergen. Daarbij zal de politieke kleur van een nieuwe coalitie na 17 maart 2021 bepalend zijn welke accenten op dit dossier geplaatst gaan worden. Maar innovatie binnen onder andere de MedTech- en farmaceutische sector staat niet stil en ondertussen tikt de klok door.